สรุปงานวิจัยวิทยาศาสตร์

การคิดวิจารณญาณของเด็กปฐมวัยที่ได้รับการจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์

( PRESCHOOL CHILDREN’S CRITICAL THINKING THOUGH SCIENCE ACTIVITIES )

ปริญญานิพนธ์ของ เสกสรร  มาตวังแสง

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ตามหลักสูตรปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต 

สาขาวิชาการศึกษาปฐมวัย ตุลาคม 2552

          การวิจัยครั้งนี้เป็นการศึกษาเกี่ยวกับการคิดวิจารณญาณของเด็กปฐมวัยที่ได้รับการจัด กิจกรรมวิทยาศาสตร์ มีความมุ่งหมายเพื่อศึกษาระดับการคิดวิจารณญาณของเด็กปฐมวัยที่ได้รับ การจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ในภาพรวม และจําแนกรายด้าน คือ การวิเคราะห์ การใช้เหตุผล การสังเคราะห์ การประเมินค่า และเพื่อเปรียบเทียบการคิดวิจารณญาณของเด็กปฐมวัยก่อนและ หลังได้รับการจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์

ผู้วิจัยสนใจศึกษาว่าการจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ให้เด็ก ปฐมวัยจะส่งผลต่อการคิดวิจารณญาณเพิ่มขึ้นหรือไม่ ซึ่งผลที่ได้จากการวิจัยครั้งนี้จะเป็นแนวทาง แก่ครูและผู้ที่เกี่ยวข้องกับเด็กปฐมวัยได้ใช้เป็นแนวทางในการจัดกิจกรรมเพื่อพัฒนาเด็กปฐมวัย หรือประยุกต์ใช้กับการจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาด้านอื่นๆ ของเด็กต่อไป

ความมุ่งหมายของการวิจัย

          1. เพื่อศึกษาระดับการคิดวิจารณญาณของเด็กปฐมวัยที่ได้รับการจัดกิจกรรม วิทยาศาสตร์โดยจําแนกรายด้าน ดังนี้ การวิเคราะห์ การใช้เหตุผล การสังเคราะห์ การประเมินค่า

          2. เพื่อเปรียบเทียบการคิดวิจารณญาณของเด็กปฐมวัยก่อนและหลังได้รับการจัด กิจกรรมวิทยาศาสตร์

ความสําคัญของการวิจัย

          การศึกษาค้นคว้าครั้งนี้จะเป็นแนวทางสําหรับครูในการนํากิจกรรมวิทยาศาสตร์มาใช้สําหรับเด็กปฐมวัยเพื่อพัฒนาการคิดวิจารณญาณของเด็กปฐมวัย นอกจากนี้ยังเป็นแนวทางในการ พัฒนาปรับปรุงรูปแบบการจัดกิจกรรม เพื่อส่งเสริมให้เด็กปฐมวัยเกิดการคิดได้เต็มตามศักยภาพ ตามจุดมุ่งหมายของการจัดการศึกษาระดับปฐมวัย ตามแนวทางการปฏิรูปการศึกษาให้มีประสิทธิภาพ

ขอบเขตของการวิจัย

ประชากร

          ประชากรที่ใช้ในการศึกษาวิจัยครั้งนี้ คือ เด็กปฐมวัย ชาย – หญิง อายุระหว่าง 5 – 6 ปี ซึ่งกําลังศึกษาอยู่ในชั้นอนุบาลปีที่ 3  ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2552 ของโรงเรียนเทศบาลวัดเนิน สุทธาวาส (สุทธิพงษ์ประชานุกูล) อ.เมืองชลบุรี จ.ชลบุรี สังกัดสํานักการศึกษาเทศบาลเมืองชลบุรี จํานวน 50 คน

กลุ่มตัวอย่าง

          กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้เป็นเด็กปฐมวัย ชาย – หญิง อายุระหว่าง 5 – 6 ป กําลังศึกษาอยู่ในระดับอนุบาลปีที่ 3 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2552 ของโรงเรียนเทศบาลวัดเนิน สุทธาวาส (สุทธิพงษ์ประชานุกูล) อ.เมืองชลบุรี จ.ชลบุรี สังกัดสํานักการศึกษาเทศบาลเมืองชลบุรี โดยมีการคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างดังนี้

              1. เลือกนักเรียนมา 1 ห้องเรียนจากทั้งหมด 2 หhองเรียนด้วยการจับสลาก

              2. จับสลากนักเรียนจํานวน 15 คน ใช้เป็นกลุ่มตัวอย่างในการวิจัย

ตัวแปรที่ศึกษา

           1. ตัวแปรจัดกระทํา ได้แก่ การจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์

           2. ตัวแปรตาม ได้แก่ การคิดวิจารณญาณ

สมมติฐานการวิจัย

           การคิดวิจารญาณของเด็กปฐมวัยหลังได้รับการจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์สูงกว่าก่อนได้รับ การจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์

เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย
           1.  แบบทดสอบการคิดวิจารณญาณของเด็กปฐมวัย
- การวิเคราะห์ จํานวน 15 ข้อ
          ดังตัวอย่าง จงกากบาท (X) ทับภาพที่อยู่กลุ่มเดียวกับภาพแรก
- การใช้เหตุผล จํานวน 15 ข้อ
          ดังตัวอย่าง จงกากบาท (X) ทับภาพที่มีความสัมพันธ์เหมือนกับคู่แรก
- การสังเคราะห์ จํานวน 15 ข้อ
          ดังตัวอย่าง ถ้าเด็กๆ อยากรับประทานก๋วยเตี๋ยวน้ำควรเตรียมมาชนะใด
- การประเมินค่า จํานวน 15 ข้อ
          ดังตัวอย่าง ถ้าเด็กๆ หิวน้ำแต่ไม่มีแก้วเด็กๆ จะทําอย่างไร

          2.  แผนการจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์
               กําหนดเนื้อหาในการจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ จํานวน 8 หน่วย ดังนี้ หน่วย น้ําใสไหลเย็น หน่วยลมฟ้าอากาศ หน่วยดินหินทราย หน่วยดวงอาทิตย์ หน่วยหาดสวยทะเลใส หน่วยพลังงาน หน่วยเสียง หน่วยพืช โดยสร้างแผนการจัดกิจกรรมทั้งหมด 24 แผน

ขั้นตอนการจัดกิจกรรม
          ขั้นนํา เป็นการนําเข้าสู่กิจกรรมโดยเด็กและครูสนทนาเกี่ยวกับกิจกรรมที่จะทํา การทดลองให้เด็กได้สํารวจวัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในการทดลอง แล้วให้เด็กคาดคะเนผลการทดลอง ร่วมกัน

          ขั้นดําเนินกิจกรรม เป็นขั้นตอนที่เด็กร่วมกันวางแผนการทดลอง แล้วลงมือ ปฏิบัติการทดลองด้วยตนเอง โดยเด็กหยิบ จับ สัมผัส เห็นการเปลี่ยนแปลงระหว่างทําการทดลอง เห็นกระบวนการในการทดลอง และเห็นผลการทดลองด้วยตนเอง โดยครูจะใช้คําถามในขณะที่ เด็ก ทดลอง เพื่อกระตุ้นให้เด็กเกิดการวิเคราะห์การใช้เหตุผล การสังเคราะห์และการประเมินค่า 

          ขั้นสรุป เป็นขั้นที่เด็กและครูร่วมกันสรุปผลการทดลองว่าเป็นไปตามคาดคะเน ไว้หรือไม่ โดยให้เด็กได้แสดงความคิดเห็นพร้อมอธิบายเหตุผลที่ได้จากผลการทดลอง

สรุปผลการวิจัย
เด็กปฐมวัยหลังจากที่ได้รับการจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์มีการคิดวิจารณญาณ ดังนี้
          1. ระดับการคิดวิจารณญาณของเด็กปฐมวัยหลังจากที่ได้รับการจัดกิจกรรม วิทยาศาสตร์ในภาพรวมมีการคิดวิจารณญาณอยู่ในระดับมาก โดยมีคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 30.73 และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้านพบว่า ด้านการใช้เหตุผลอยู่ในระดับมากที่สุดมีคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 8.20 ส่วนด้านการวิเคราะห์มีคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 7.20 การสังเคราะห์มีคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 8.00 และการประเมินค่ามีคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 7.33 ซึ่งอยู่ในระดับมาก

          2. การคิดวิจารณญาณของเด็กปฐมวัยในภาพรวม หลังจากที่ได้รับการจัดกิจกรรม วิทยาศาสตร์ พบว่าเด็กปฐมวัยมีการคิดวิจารณญาณสูงขึ้น มีค่าผลต่างคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 8.93 คะแนน สูงกว่าก่อนการจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์อย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 และเมื่อ พิจารณาเป็นรายด้านพบว่า หลังจากที่ได้รับการจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เด็กปฐมวัยมีการ วิเคราะห์สูงขึ้น มีค่าผลต่างคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 3.20 การใช้เหตุผลสูงขึ้นมีค่าผลต่างคะแนนเฉลี่ย เท่ากับ 1.93 การสังเคราะห์สูงขึ้นมีค่าผลต่างคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 2.20 และการประเมินค่าสูงขึ้น มีค่าผลต่างคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 1.60 ทุกด้านสูงกว่าก่อนการจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์อย่างมี นัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01

ตัวอย่าง แบบทดสอบการคิดวิจารณญาณของเด็กปฐมวัย

ตัวอย่าง แผนการจัดกิจกรรมวิทยาศาสตร์

ตัวอย่าง